Koudste december in veertig jaar, vijfde plek sinds 1901
Nog nooit zoveel vorstdagen als dit jaar
Met een gemiddelde temperatuur die op het KNMI in De Bilt is uitgekomen op -1,1 graden, is december 2010 de koudste decembermaand sinds 1969. In dat jaar werd een gemiddelde temperatuur van -1,4 graden gemeten. Het KNMI in De Bilt komt deze maand op 29 vorstdagen uit. Het decemberrecord was 27 vorstdagen in 1933. Ook het aantal ijsdagen, dagen waarop het de hele dag is blijven vriezen, is groot. Het KNMI telde er deze maand 12. Alleen 1933, de koudste decembermaand van de afgelopen 100 jaar, had er meer: 14. December was landelijk gezien een droge maand, de neerslag die er viel, viel meestal als sneeuw. Op verschillende plaatsen loopt het aantal sneeuwdekdagen op tot 29. Alleen op 11 en 12 december lag er nergens in ons land sneeuw. Het aantal zonuren lag rond normaal.
December bij drie koudste in meer dan honderd jaar?
Alleen 1933 en 1963 verliepen kouder tot de kerst
Niet alleen de sneeuw is extreem deze maand, ook de temperatuur. De gemiddelde temperatuur in De Bilt lag tot en met de 24ste op -1,5 graden, tegen 4,1 graden normaal. De maand is dus bijna 6 graden te koud verlopen. Daarmee staat 2010 op een nummer 3 in de top 10 koudste decembermaanden sinds 1901. Op nummer 2 staat 1963 met tot 24 december een gemiddelde van -1,6 graden, maar doordat de laatste week dat jaar minder koud was kwam dit uiteindelijk op -1,0. Een eerste plaats zal lastig worden, in 1933 was het gemiddelde tot en met de 24ste -2,8 graden en kwam de maand uiteindelijk op -2,1 graden uit. Dat betekent dat december 2010 van (nu) -1,5 naar -2,2 moet gaan wil december de koudste in meer dan honderd jaar worden.
Voor het eerst twee jaar achter elkaar een witte kerst!
Voor het tweede opeenvolgende jaar beleeft Nederland een officiële Witte Kerst. Om 10 uur vanochtend lag er in Doetinchem 12 cm sneeuw en in Winterswijk 22 cm. De minste sneeuw ligt in het westen van de Achterhoek met 10 tot 15 cm, de meeste sneeuw in het oostelijke deel met 20 tot 25 cm. Verder zijn er op de dag voor kerst sneeuwduinen ontstaan door de stevige noordenwind. In Limburg ligt nog veel meer sneeuw. Op de ochtend van Eerste Kerstdag werd daar 30 tot 40 cm sneeuw gemeten in combinatie met sneeuwduinen. Ongekend voor Nederland, zoiets komt maar 1 keer in de 50 jaar voor. Zeer extreem dus! Een sneeuwdek van 20 centimeter komt gemiddeld eens per 10 jaar voor. Vorig jaar had Nederland een landelijke witte kerst. In de tuin van het KNMI in De Bilt lag in 2009 op 1ste Kerstdag 9 cm sneeuw en op 2de Kerstdag 4 cm.
Witte Kerst, winterweer houdt aan
Mooiste witte kerst sinds 1981
Het zuiden van het land heeft vandaag op woensdag te maken met lichte dooi en daar ijzelt het mogelijk ook even. Woensdagmiddag is er in het noorden van het land kans op wat sneeuw. De wind blijft uit het noorden of noordoosten waaien waardoor de lucht onverminderd koud blifjt. Donderdag valt er vooral in het zuidoosten van het land opnieuw sneeuw. De dagen daarna is het overwegend droog en tijdens de kerstdagen verscherpt de vorst zich. In de nacht vriest het dan matig tot streng, met minima tot beneden -10 graden en ook overdag blijft het vriezen. Voor bijna het hele land een Witte Kerst, die veel mooier zal zijn dan vorig jaar toen het tijdens de kerstdagen flink dooide en de sneeuw snel verdween.
Tweede Witte Kerst op rij waarschijnlijk
Nadat het deze week tijdelijk minder koud is (woensdag en donderdag), wint vrijdag de koude lucht weer terrein. Daarmee is de kans groot dat Nederland een officiële witte kerst beleeft. Voor het KNMI in De Bilt zou dat de tweede Witte Kerst op rij betekenen en dat is in de afgelopen 100 jaar nog niet eerder voorgekomen. In het begin van de jaren zestig van de vorige eeuw lag er drie jaar achtereen sneeuw met Kerstmis: in 1962 op tweede kerstdag, in 1963 op eerste kerstdag en in 1964 op beide kerstdagen. Alleen 1964 voldeed daarmee aan het criterium Witte Kerst met op beide ochtenden in de tuin van het KNMI een gesloten sneeuwdek van tenminste 1 centimeter dik.
Zeer strenge vorst, grote kans op Witte Kerst
17 graden vorst in Flevoland, dooi rukt op.
Woensdagnacht heeft lokaal zeer strenge vorst opgeleverd. In Lelystad (KNMI) werd -16,9 graden gemeten en Herwijnen in de Betuwe kwam tot -16,3 graden. Het amateurweerstation in het Brabantse Sint-Hubert noteerde -15,4 graden. Elders in het land was er bijna overal strenge vorst: -10 graden of lager. De komende dagen ligt Nederland dichtbij de scheidingslijn tussen winterkou en oprukkende zachte lucht. In het zuiden van Duitsland was het woensdagochtend +9 graden. De zachte lucht komt met regen en sneeuw nog wat naar het noorden, maar vanaf vrijdag wint de koude lucht weer aan terrein. Dat betekent dat een groot deel van het land een Witte Kerst gaat beleven.
Dik pak sneeuw, strenge vorst in Flevoland, Gelderland
Het sneeuwgebied dat de afgelopen nacht over ons land trok, heeft vooral in het midden en westen van Nederland een dik pak sneeuw opgeleverd. Daar viel op veel plaatsen zo'n 10 centimeter sneeuw. Verder naar het oosten was het gebied minder actief met in de regio Arnhem en de Achterhoek zo'n 5 centimeter sneeuw. Het bestaande sneeuwdek in Gelderland groeide daarmee aan naar zo'n 10 centimeter. In het westen van de provincie ligt op veel plaatsen meer dan 15 centimeter. Na het sneeuwgebied klaarde het op en ging de temperatuur sterk onderuit: in Lelystad werd zondagochtend -12,5 graden gemeten. Op de amateurweerstations in Nijbroek (-11,3) en Vaassen (-11,9) vroor het ook streng. In de namiddag en avond sneeuwt het vooral in het zuidoosten van het land, daar kan weer meer dan 5 centimeter vallen. Vannacht wordt het droog en vriest het plaatselijk opnieuw streng.
Niet overal veel sneeuw in Nederland
De sneeuwoverlast en sneeuwpret beperkt zich tot het midden en zuiden van Nederland. In Friesland, de Kop van Noord-Holland en ten noorden van de stad Groningen ligt nauwelijks sneeuw. In delen van Utrecht, Noord- en Zuid-Holland en Zeeland ligt meer dan 20 centimeter sneeuw. De sneeuw ligt het dikste in Zeeland en Zuid-Holland. Ook vorig jaar kreeg Nederland rond deze tijd te maken met zware sneeuwval. Toen viel er juist veel sneeuw in het noorden en westen terwijl het zuidoosten op 17 december 2009 nog nauwelijks sneeuw had. Enkele dagen later (op 20 december) lag het hele land onder een sneeuwdeken.Sneeuwdek lokaal meer dan 20 centimeter dik
Vrijdag trokken flinke sneeuwbuien over het land die lokaal veel sneeuw opleverden. Voor het westen van het land en Utrecht gaf het KNMI zelfs een weeralarm af. In een groot deel van het land werd gewaarschuwd voor extreem weer (code oranje). In relatief korte tijd groeide de sneeuwlaag tot een dikte van meer dan 10 cm. Vooral in de regio Amsterdam en Haarlem viel veel sneeuw. In Heemskerk groeide het sneeuwdek zelfs tot 28 centimeter dikte aan.Sneeuw en kou in Europa
Maandagavond 13 december kreeg de oostelijke helft van Nederland te maken met actieve sneeuwbuien. Er viel op veel plaatsen zo'n 5 centimeter sneeuw. Borculo kwam zelfs tot 8cm, Ruurlosebroek tot 9cm. Bij weerman Jordi Huirne in het buitengebied van Ruurlo vroor het vlak boven de sneeuw op 10cm hoogte dinsdagochtend zelfs 19 graden! In de weerhut was het daar -9,7 graden. Hupsel (KNMI) kwam dinsdagochtend tot -11,4 graden. Donderdag volgt opnieuw regen en sneeuw. In het oosten van het land zou 10cm sneeuw kunnen vallen. Ook de Amerikaanse meteorologen van Accuweather is de sneeuw en kou in West- en Midden-Europa niet ontgaan.Eerste strenge vorst en kouderecords
De nacht van vrijdag 3 december heeft de eerste strenge vorst van het winterseizoen opgeleverd. Een voortvarende start van de klimatologische winter die op 1 december officieel van start is gegaan. Vrijdagochtend vroor het in Westdorpe in Zeeuws-Vlaanderen 12,7 graden. In een groot deel van het land vroor het meer dan 10 graden, bijvoorbeeld in Rotterdam (-11,1 op vliegveld Zestienhoven), Arnhem (Deelen) -11,6 en Eindhoven (-11,7). Op andere plaatsen viel veel sneeuw. De KNMI-waarnemer in Dokkum meldde vrijdagochtend 17 cm sneeuw en later op vrijdag trokken een aantal actieve sneeuwbuien over Zuid-Holland oostwaarts. Ook overdag bleef het vrijwel overal vriezen. Het KNMI in De Bilt had zowel op 1 als 2 december nieuwe datumrecords voor de laagste maximumtemperatuur. Woensdag werd het maximaal -3.7 graden, donderdag bleef de temperatuur steken bij -6,1. Nog nooit was het zo vroeg in het jaar zo koud. Vrijdagochtend vroor het in De Bilt 9,7 graden.
Weinig uitgesproken herfst eindigt uitgesproken winters!
De herfst was aan de koude kant met in De Bilt een gemiddelde temperatuur van 9,9 °C tegen een langjarig gemiddelde van 10,2 °C. De temperatuur lag in september met 13,6 °C duidelijk onder het langjarig gemiddelde van 14,2 °C. Begin oktober was er sprake van een echte nazomer. De eerste tien dagen van oktober horen bij de op zachtste in ruim honderd jaar. Daarna was het lange tijd vrij koud waardoor de gemiddelde oktobertemperatuur uitkwam op 10,4 °C tegen 10,3 °C normaal. In november wisselden zachte en vrij koude tijdvakken elkaar af. Aan het einde van november volgde een overgang naar zeer koud winterweer. De gemiddelde temperatuur in november kwam uit op 5,8 °C tegen normaal 6,2 °C.
November 2010: Vrij koud, somber en gemiddeld over het land de normal…
De gemiddelde temperatuur in De Bilt in november was 5,8 °C, tegen een langjarig gemiddelde van 6,2°C. De eerste helft van de maand wisselden zeer zachte en wat koudere tijdvakken elkaar af en verliep nat. De tweede helft van de maand was het overwegend droog en lag de temperatuur aanvankelijk rond het langjarig gemiddelde. Aan het einde van de maand volgde een geleidelijke overgang naar koud winterweer.
In totaal werden in De Bilt zes vorstdagen geregistreerd, precies het normale aantal. De landelijk laagste temperatuur, -8,3 °C, werd gemeten in de vroege ochtend van de 27e te Eelde.
Kou in grote delen Europa
Ook elders in Europa is het koud. Uppsala, ten westen van Stockholm meldde woensdagochtend -26,4 graden en in het oosten van Polen vroor het ruim 20 graden. De kou houdt heel Noord- en West-Europa in haar greep. In Castlederg in Noord-Ierland was het woensdag om 07.00 uur -11,0 graden. In Engeland groeide in de East Midlands en South Yorkshire het sneeuwdek verder aan. Langs de Britse oostkust ligt nu 30 tot 45 cm, ondermeer in North Lincolnshire. Altnaharra in de Schotse Hooglanden kwam woensdagochtend tot -21,1 graden. Dit weerstation van de Britse Met Office is ook houder van het Britse kouderecord: op 30 december 1995 daalde de temperatuur naar -27,2 graden. Het Nederlandse kouderecord staat op naam van Winterswijk. Daar werd het in de ochtend van 27 januari 1942 -27,4 graden.
Transportkou in Nederland
Tussen een hogedrukgebied boven Scandinavië en lagedruk ten zuiden van ons land wordt met een straffe wind uit oost tot noordoost zeer koude lucht aangevoerd. Deze koude lucht is oorspronkelijk afkomstig van noordelijke breedten en stroomt via de Baltische Staten en Polen uit over Europa. Deze kou noemen we transportkou. Ons land heeft daar niet vaak mee te maken. Ook nu zal de aanvoer van deze zeer koude lucht geen dagen aanhouden. De koudste dagen zijn woensdag 1 en donderdag 2 december. Doordat de luchtdrukverschillen toenemen trekt woensdag de wind verder aan en daalt de gevoelstemperatuur. Overdag is het 5 a 6 graden onder nul, maar dit voelt aan als -15. Donderdag neemt de kans op sneeuw toe en neemt de wind af. Tot en met zaterdag blijft het (zeer) koud winterweer.